سوره یس (خوانده میشود سوره یاسین) سی و ششمین سوره و از سورههای مکی قرآن که در جزء ۲۲ و ۲۳ قرآن جای گرفته است. این سوره چون با حروف مُقَطَّعهٔ «یاء و سین» آغاز شده، به این نام مشهور است. طبق روایات، سوره یس یکی از بافضیلتترین سورههای قرآن است، تا آنجا که قلب قرآن لقب گرفته است. سوره یس به سه اصل دین توحید، نبوت و معاد میپردازد و درباره زندهشدن مردگان و سخنگفتن اعضای بدن در قیامت سخن میگوید. همچنین داستان اصحاب قریه و مؤمن آلیس در این سوره آمده است.
در روایات، فضایل زیادی برای قرائت سوره یس بیان شده است؛ از جمله از امام صادق(ع) نقل شده است هر کس آن را قبل از خواب یا پیش از غروب بخواند، در تمام طول روز محفوظ و پُرروزی خواهد بود، و هر کس آن را در شب پیش از خواب بخواند، خداوند هزار فرشته را بر او مأمور میکند که وی را از هر شیطان راندهشده و هر آفتی حفظ کنند.
معرفی سوره یس
نامگذاری
این سوره را یاسین نامیدهاند، به این مناسبت که با حروف مُقَطَّعه یاء و سین آغاز میشود. این سوره را سوره حبیب نجار نیز نامیدهاند؛ زیرا داستان او در آیات ۱۳ تا ۳۰ آمده است. سوره یس طبق روایات یکی از بافضیلتترین سورههای قرآن به شمار میرود، تا آنجا که «قلب قرآن» لقب یافته است.[۱] از دیگر نامهای این سوره مُعَمَّه[یادداشت ۱] و المُدافعة القاضیة است؛ زیرا خیر دنیا و آخرت را برای او میخواهد و بدیها و زشتیها را از تلاوت کننده آن دفع میکند و هر حاجتی را برایش برآورده میسازد.[۲] در روایتی از امام صادق(ع) سوره یس به عنوان ریحانة القرآن معرفی شده است.[۳]
ترتیب و محل نزول
سوره یس جزو سورههای مکی و در ترتیب نزول، چهل و یکمین سورهای است که بر پیامبر(ص) نازل شدهاست. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، سی و ششمین سوره است[۴] و در جزء ۲۲ و ۲۳ قرآن جای دارد.
تعداد آیات و دیگر ویژگیها
سوره یس ۸۳ آیه، ۷۳۳ کلمه و ۳۰۶۸ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سورههای مَثانی و در حدود یک حِزب قرآن است. این سوره همچنین جزو سورههایی است که با حروف مُقَطَّعه آغاز میشوند و اولین سورهای است که با سوگند شروع میشود.[۵]
محتوا سوره یس
در این سوره به سه اصل دین توحید، نبوت و معاد اشاره شده است. آیات آغازین به مسئله نبوت و فلسفه آن و برخورد مردم با دعوت پیامبران میپردازد. سپس آیاتی درباره توحید آمده که نشانههایی از وحدانیت خدا را برشمردهاند. پس از آن، مسئله معاد و زندهشدن مُردگان در قیامت برای گرفتن جزا و جداشدن مجرمان از پرهیزکاران آمده و گفته شده است اعضا و جوارح در آن روز به سخنگفتن درمیآیند. سرانجام آیات پایانی سوره، حال مجرمان و پرهیزکاران در آن روز را توصیف میکنند. در آخر سوره هم خلاصهای از اصول سهگانه آمده و بر آنها استدلال شده است.[۶]امین الاسلام طبرسی در مجمع البیان میگوید چون مشرکان در آیات پایانی سوره قبل (سوره فاطر) سوگند یاد کردند که اگر بیم دهندهای بیاید به او ایمان میآورند (وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِنْ جَاءَهُمْ نَذِيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدَىٰ مِنْ إِحْدَى الْأُمَمِ آیه ۴۲ سوره فاطر) در آیات آغازین سوره یس میگوید که با این که بیم دهنده برایشان آمد ولی آنها ایمان نیاوردند.(لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَىٰ أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ) [۷]
فضیلت و خواص سوره یس
مقالهٔ اصلی: فضائل سور
در فضیلت تلاوت سوره یس از پیامبر(ص) روایت شده هر کس سوره یس را قرائت کند مانند آن است که ده بار قرآن را ختم کرده است.[۲۲] همچنین هر کس سوره یس را برای رضای خدا بخواند، خداوند او را خواهد بخشید و پاداشی همانند دوازده ختم قرآن به او خواهد داد و اگر برای مریض در حال مرگ خوانده شود، به تعداد حروف این سوره ده فرشته نزد او به صف شده و برای او استغفار میکنند و شاهد قبض روحش میشوند و جنازهاش را تشییع میکنند و بر او نماز میگزارند و شاهد دفنش خواهند بود.[۲۳]
ابی بصیر نیز از امام صادق(ع) روایت میکند هر کس آن را قبل از خواب یا پیش از غروب بخواند، در تمام طول روز محفوظ و پرروزی خواهد بود، تا اینکه غروب شود و هر کس آن را در شب پیش از خفتن بخواند، خداوند هزار فرشته را بر او مأمور میکند که وی را از هر شیطان راندهشده و هر آفتی حفظ کنند.[۲۴] جابر جعفی از امام باقر(ع) نقل کرده هر کس سوره یاسین را یک بار در عمرش بخواند خداوند به شماره تمام آفریدههایش در این جهان و آن جهان و آنچه در آسمان است به عدد هر یک دو هزار حسنه در نامه عملش ثبت میکند و به همین مقدار از گناهان او محو میکند و دچار تنگدستی و زیان و بدهکاری و خانهخرابی نمیشود و بدبختی و دیوانگی نمیبیند و مبتلا به جذام و وسواس و بیماریای که به او زیان برساند و خداوند سختی و دشواری مرگ را بر او آسان میکند و خود [خدا] او را قبض روح میکند و از جمله کسانی خواهد بود كه خداوند گشايش در زندگى و شادمانى به هنگام مرگ و خشنودى از پاداش آخرت را براى او ضمانت مىكند، و به همه فرشتگان آسمان و زمین میگوید من از این بنده راضیام؛ پس برای او آمرزش بطلبید.[۲۵]
طبق نقلی از پیامبر، برای قرائت این سوره خواصی ذکر شده است: ۱. فرد اگر گرسنه باشد سیر میشود؛ ۲. اگر تشنه باشد، سیراب میگردد؛ ۳. اگر عریان باشد، پوشانیده میشود؛ ۴. اگر مجرد باشد، ازدواج میکند؛ ۵. اگر ترسان باشد، امنیت مییابد؛ ۶. اگر مریض باشد، سلامتی مییابد؛ ۷. اگر مسافر باشد، در سفرش یاری میشود؛ ۸. نزد میت خوانده نمیشود، مگر اینکه خدا بر او آسان میگیرد؛ ۹. اگر گمشده داشته باشد، گمشدهاش را پیدا میکند.[۲۶]
از امام صادق(ع) هم رسیده اگر میخواهید قلبی نیرومند و ذهنی قدرتمند داشته باشید در ۹ شعبان سوره یس را با گلاب و زعفران نوشته و بنوشید.[۲۷] در کتاب مفاتیح الجنان آمده در نماز زیارت بهتر است در رکعت اول سوره الرحمن و در رکعت دوم سوره یس خوانده شود