سوره کوثر صد و هشتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام قرآن جای دارد. این سوره کوچک‌ترین سوره قرآن است و به دلیل سخن گفتن از نعمتی به نام کوثر برای پیامبر(ص) در نخستین آیه، کوثر نامیده شده و از پیامبر خواسته است تا در برابر این نعمت بزرگ، نماز بخواند و قربانی کند.
حوض کوثر، رودی در بهشت، خیر فراوان، اسلام، نبوت، قرآن، شمار فراوان اصحاب و شفاعت و فراوانی ذریه از مصادیق کوثر معرفی شده‌اند. به اعتقاد بسیاری از علمای شیعه حضرت فاطمه(س) و فرزندانش یکی از مصادیق کوثر هستند؛ زیرا نزول سوره در پاسخ به کسانی است که پیامبر(ص) را بدون نسل و ذریه می‌دانستند.
در فضیلت تلاوت سوره کوثر آمده است کسی که این سوره را در نمازهای روزانه بخواند، روز قیامت از حوض کوثر خواهد نوشید و همنشین رسول خدا در زیر درخت طوبیٰ خواهد بود.
شأن نزول سوره کوثر
سوره کوثر درباره سخنی که عاص بن وائل، درباره پیامبر(ص) گفت، نازل شده است. او به علت آنکه عبدالله فرزند رسول خدا از دنیا رفته بود و پیامبر پسری نداشت، در جمع بزرگان قریش، از پیامبر با واژه ابتر (بی‌نسل) یاد کرد.[۴] خداوند با این سوره، به پیامبر دلداری داد که به او خیر فراوان عطا شده است. همچنین به او بشارت داد که دشمنان او ابتر خواهند بود.[۵]
محتوا
سوره کوثر که مانند سوره‌های ضحی و انشراح، در همه آیاتش پیامبر(ص) را خطاب قرار داده[۶] اشاره به نعمتی به نام کوثر دارد که خداوند به پیامبرش عطا کرده است.[۷] مفسران کوثر را به خیر فراوان تفسیر کرده‌اند[۸] خیری که از پیامبر خواسته شده در برابر آن، نماز بخواند و قربانی کند.[۹]
مصادیق کوثر
مقالهٔ اصلی: کوثر
مفسران در اینکه مصداق کوثر چیست، نظرات مختلفی دارند. حوض کوثر، رودی در بهشت، خیر فراوان، اسلام، نبوت، قرآن، شمار فراوان اصحاب و پیروان، تعداد زیاد نسل پیامبر و شفاعت از مصادیق کوثر معرفی شده است.[۱۰]
در تفسیر نمونه به نقل از بسیاری از علمای شیعه یکی از مصادیق کوثر حضرت فاطمه(س) است؛ زیرا در این سوره سخن از کسانی است که پیامبر را بدون نسل و ذریه می‌دانستند، در حالی که نسل پیامبر از طریق دخترش فاطمه(س) ادامه پیدا کرده و همان نسل است که امامت بر عهده او نهاده شده است.[۱۱] عبدالله جوادی آملی، مفسر قرآن، کوثر را مربوط به حضرت فاطمه می‌داند که یازده امام از نسل او متولد و فخر جهان شدند و شرق و غرب عالم را نام آنها و فرزندانشان اداره می‌کند.[۱۲]علامه طباطبایی مفسر شیعی در المیزان تصریح دارد که چون غرض سوره کوثر، آسوده ساختن خاطرِ پیامبر(ص) بوده تعبیر «إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ» به‌کار رفته است؛ این تعبیر دلالت بر مالکیت پیامبر نسبت به کوثر دارد و این از خبرهای غیبی قرآن است چرا که خداوند بعد از درگذشت آن حضرت برکتى در نسلش قرار داد، به طورى که در همه عالم هیچ نسلى معادل آن دیده نمى‌شود، آن هم با آن همه بلاها که بر سر خاندانش آوردند و گروه‌گروه از ایشان را درجنگ‌های خانمان‌سوز کشتند.[۱۳]
