سوره نبأ با متن و ترجمه + قرائت آنلاین

سوره نبأ یا عَمَّ یا تسائُل هفتاد و هشتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که جزء سی‌ام قرآن با آن آغاز می‌شود؛ به همین دلیل این جزء را «عَمّ جزء» نامیده‌اند. این سوره را به این مناسبت نَبَأ‌ می‌نامند که آیه دوم آن از «نبأ عظیم» سخن می‌گوید.

سوره نبأ درباره روز قیامت و حوادث آن سخن می‌گوید و جایگاه و حالات گنهکاران و نیکوکاران در آن روز را توصیف می‌کند. از آیات مشهور آن، آیات ۳۱ به بعد است که سرگذشت «متقین» را در قیامت بیان می‌کند. در روایات، مراد از متقین در این آیه امیرالمؤمنین (ع) معرفی شده است.

در فضیلت تلاوت سوره نبأ آمده است هر کس آن را بخواند و حفظ کند، حساب او در قیامت [چنان سریع انجام می‌شود که] به مقدار خواندن یک نماز خواهد بود.

شأن نزول
شیخ طوسی در تفسیر تبیان می‌نویسد: درباره سبب نزول این سوره گفته‌اند رسول خدا(ص) با قریش سخن می‌گفت و اخبار امت‌های گذشته را برایشان بازگو می‌کرد و آنان را پند می‌داد؛ اما آنان حضرت را مسخره می‌کردند. پس خداوند پیامبر(ص) را از سخن گفتن با آنان نهی کرد. [روزی] رسول خدا(ص) با اصحابش سخن می‌گفت که یکی از مشرکان جلو آمد و حضرت سکوت کرد. پس مشرکان جمع شدند و گفتند ای محمد! سخن تو عجیب است و ما دوست داریم سخن تو را بشنویم. اما پیامبر(ص) فرمود خداوند مرا از سخن گفتن با شما نهی کرده است. پس خداوند «عَمَّ يَتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ» را نازل کرد.[۱۱]

تطبیقِ نبأ عظیم و متقین به حضرت علی(ع)
در تفسیر البرهان ده روایت ذیل آیه اول و دوم سوره نبأ آمده که «نبأ عظیم» را امیرالمؤمنین علی(ع) یا ولایت آن حضرت خوانده‌اند.[۱۲] [یادداشت ۱]همچنین قاضی نورالله شوشتری در کتاب احقاق الحق از حاکم حَسَکانی (عالم اهل سنت) از ابن عباس نقل می‌کند که مراد از متقین در آیه ۳۱ «إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا» علی بن ابی طالب(ع) است ابن عباس هم‌چنان سوگند یاد می‌کند که علی بن ابی طالب سید و آقای با تقوایان خدا ترس است.[۱۳]علامه طباطبایی در المیزان پس از اشاره به این که در برخی ازروایات امام علی(ع ) به عنوان نباء عظیم معرفی شده گفته که این از مصادیق تفسیر قرآن به باطن است نه تفسیر لفظ آیه. [۱۴]

آیات مشهور
«إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا ﴿٣١﴾ حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا…»
آیات ۳۱ تا ۴۰ سوره نبأ از آیات مشهور این سوره است. تلاوت مجلسی این آیات با صدای عبدالباسط (قاری مشهور مصری) در میان ایرانیان شناخته شده است. در این آیات خداوند عاقبت پرهیزکاران را در قیامت بیان می‌کند.[۱۵]

شفاعت درقیامت

يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفًّا ۖ لَا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَٰنُ وَقَالَ صَوَابًا(آیه ۳۸)

ترجمه: روزی که «روح» و «ملائکه» در یک صف می‌ایستند و هیچ یک، جز به اذن خداوند رحمان، سخن نمی‌گویند، و (آنگاه که می‌گویند) درست می‌گویند! علامه طباطبایی این آیه را یکی از آیات شفاعت در قیامت دانسته که به اذن الهی برخی از فرشتگان و انسان ها و جنیان حاضر در محشر حق شفاعت دارند و مضمونش همان است که در آیه ۸۶ سوره زخرف آمده است وَلَا يَمْلِكُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ترجمه: و کسانی را که به جای خدا می پرستند، اختیار شفاعت ندارند، اختیار شفاعت فقط با کسانی است که [از روی بصیرت] شهادت به حق داده اند و آنان [حقیقت حال کسانی را که می خواهند برای آنان شفاعت کنند] می‌دانند.

نکته تفسیری
علامه طباطبائی در تفسیر آخرین آیه يَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا براین باور است که کافر درقیامت از شدت وسختی آن روز آروز می کند که کاش خاک فاقد اراده و شعوری بود که نه کاری کرده بود و نه کیفری می‌دید. [۱۶][یادداشت ۲] نویسنده تفسیر نور از آیه استفاده کرده که اظهار پشيمانى، دليل بر اختيار انسان است. «يا لَيْتَنِي كُنْتُ تُراباً» وافزوده است که، خاک یک دانه مى‌گیرد، یک خوشه مى‌دهد، ولى کفّار صدها دلیل و برهان مى‌شنوند ولى یکی را نمى‌پذيرند. پس خاک بر كافر برترى دارد. [۱۷] براساس برخی روایات کافران در روز قیامت با گفتن این جمله( يا لَيْتَني كُنْتُ تُراباً )آرزو می‌کنند که ای کاش از پیروان ابو تراب (امام علی) و علوی بودند. «وَ يَقُولُ الْكافِرُ يا لَيْتَنِي كُنْتُ تُراباً قَالَ تُرَابِيّاً أَيْ عَلَوِيّاً» [۱۸] محققان براین باورند که این گونه روایات از باب تأویل و بیان معنای باطنی آیه است که از معنای ظاهری آیه استنباط و از باب تطبیق بیان شده است؛ یعنی کفار در روز قیامت با مشاهده عذاب و مشاهده جایگاه امام علی(ع) و شیعیان آن‌ حضرت، علاوه بر آرزوی عدم تولد و خاک بودن، به پیروان ولایت و امیرالمؤمنین علیه‌السلام، حسرت خورده و آرزوی مؤمن بودن دارند. تناسب کلمه «تراباً» نیز، با توجه به معنای باطنی آیه، آن است که شیعیان همه در برابر امام علی(ع) متواضع و فروتن و خاکی هستند.[نیازمند منبع]

فضیلت و خواص سوره نبأ

مقالهٔ اصلی: فضائل سور
در تفسیر مجمع البیان درباره فضیلت تلاوت سوره نبأ از پیامبر(ص) نقل شده است هر کس سوره عم یتسائلون را بخواند، خداوند از نوشیدنی خنک و گوارای بهشتی در قیامت سیرابش می‌کند. همچنین از امام صادق(ع) روایت شده است کسی که همه روزه سوره عم یتسائلون را قرائت کند، سال تمام نمی‌شود مگر اینکه خانه خدا را زیارت می‌کند.[۱۹]

در حديثی ديگر از رسول خدا(ص) آمده است هر کس آن را بخواند و حفظ کند، حساب او در قیامت [چنان سریع انجام می‌شود که] به مقدار خواندن یک نماز خواهد بود.[۲۰] همچنین در روایات آمده است پیامبر(ص) سوره نبأ را جزو سوره‌هایی خوانده که موی آن حضرت را سپید کردند.

سوره مرسلات