سوره تین یا والتین و الزیتون نود و پنجمین سوره قرآن و نازل شده در مکه است. سوره تین با ۸ آیه در جزء سی‌ام قرآن و در گروه سوره‌های مفصلات جای دارد. نام‌گذاری این سوره به تین (انجیر)، به دلیل قسم خوردن خداوند به آن در آیه اول است. محور اصلی سوره تین، تبیین مسئله قیامت و پاداش اُخرَوی است. در برخی روایات منظور از «و التین و الزیتون»، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هستند. از آثار تلاوت سوره تین، سلامتی و یقین و پاداشی معادل پاداش روزه روایت شده است.
تفسیر
در تفسیر البرهان روایاتی درباره سوره تین نقل شده‌است که در برخی از آنها آمده مراد از «و التین و الزیتون» امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هستند. در روایتی از امام صادق(ع) «دین» در آیه هفتم، به ولایت امیرالمؤمنین تفسیر شده و در روایتی دیگر از امام رضا(ع) منظور از «إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ» در آیه ششم، امام علی(ع) و شیعیان اویند. همچنین نقل شده‌است مراد از «بلد امین» پیامبر(ص) است.[۱۲]در روایتی امام کاظم(ع) تین را مدینه و زیتون را بیت المقدس و طور سینین را کوفه و بلد الامین را مکه تفسیر کرده است. [۱۳] در روایتی آیه أَ لَيْسَ اللّٰهُ بِأَحْكَمِ الْحٰاكِمِينَ درباره صدور حکم الهی برای روانه شدن دشمنان امیرالمؤمنین به دوزخ و شفاعت او درباره اصحاب، اهلبیت و شیعیانش دانسته شده است. [۱۴]
جوادی آملی فیلسوف و مفسر قرآن در جمع بندی پیام سوره تین می‌گوید: خداوند با دین هم «حکمت نظری» را به انسان آموخت که هست و نیست‌های جهان را بفهمد و هم «حکمت عملی» را در اختیارش نهاد که باید و نبایدهای جهان را درک کند و همه چیز را مسخر او قرار داد که یا خلیفة الله بشود و به «احسن تقویم» و برترین مخلوقات برسد و یا به «اسفل‌السافلین» سقوط کند و در دستگاه ربوبیت خداوند هم تقنین وجود دارد و هم انسانی که اجرا می‌کند و هم دستگاهی هست که داوری دارد و او﴿أَحْکَمِ الْحاکِمینَ﴾ است و داور خدواندی است که هر دو حکمت نظری و عملی را تنظیم کرده است یعنی هم بود و نبود عالم و هم باید و نباید عالم را تنظیم کرد و انسان مسئول و مکلف است هم بود و نبود را در بخش علمی بفهمد که «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ» و هم باید و نباید را بفهمد و ایمان بیاورد و عمل کند. بعد خود ذات اقدس الهی داور است و داوری می‌کند، او ﴿أَحْکَمِ الْحاکِمینَ﴾ است؛ گرچه دیگران حکمی دارند اما آن حکم نهایی از آنِ خدای سبحان است.[۱۵]
خلقت انسان به شایسته‌ترین شکل
در تفسیرِ آیه چهارم آمده‌است خداوند چهار قَسَم یاد کرد تا بگوید انسان را از هر نظر شایسته و موزون آفریده‌است. طباطبایی معتقد است که براساس این آیه آدمی بر حسب خلقتش و توانایی‌اش بر دستیابی به علم سودمند وعمل صالح، استعداد این را دارد که به بالاترین مرتبه دست پیدا کند و در پیشگاه پروردگارش از زندگانی جاودانه و سرتاسر سعادت و خالی از شقوت و بدبختی بهره مند گردد.[۱۶]
برگزیدندت ای گُلِ خُرّم
از گلستان اصطفی آدم
حلقه‌ای از «عبادی« اندر گوش
خلعتی از «یُحِبُّهم» بر دوش
دامن این قباء بالایی
تا به خاشاک در نیالایی
ای پریروی «احسن‌التقویم»
حَذَر از اتّباع دیو رجیم
کادمی کو نه در مقام خودست
«اسفل‌السافلین» دیو و ددست
[۱۷]
فضیلت سوره تین
مقالهٔ اصلی: فضائل سور
طبرسی در تفسیر مجمع البیان درباره فضیلت تلاوت سوره تین نوشته است: از پیامبر(ص) نقل است: «هر کس این سوره را بخواند، مادامی که در دنیاست (زنده است)، خداوند دو خصلت به او می‌دهد: سلامتی و یقین، و هنگامی که از دنیا برود، به تعداد کسانی که این سوره را خوانده‌اند، ثواب یک روز روزه را پاداش او قرار می‌دهد.[۱۸]
فضائل دیگری نیز برای این سوره در کتاب ثواب الاعمال[۱۹] نقل شده است. همچنین آمده است دو رکعت نماز در شب سیزدهم ماه شعبان خوانده می‌شود که در هر رکعت بعد از حمد، سوره تین را باید خواند.[
