سوره تکویر یا کُوِّرَت، هشتاد و یکمین سوره و از سورههای مکی قرآن است که در جزء سیام قرآن جای دارد. تکویر بهمعنای درهم پیچیده شدن و تاریک شدن است. این نام از نخستین آیه سوره گرفته شده است. سوره تکویر درباره نشانههای قیامت و دگرگونیهای آن روز و همچنین عظمت قرآن و تأثیر آن سخن میگوید.
از آیات مشهور این سوره، آیه هشتم و نهم است که درباره زندهبهگور کردن دختران در زمان جاهلیت سخن میگوید و میپرسد این دختران به کدامین گناه کشته شدهاند (بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ). در روایات آمده است اگر کسی سوره «إذا الشمسُ کُوِّرَت» را بخواند، خداوند او را از رسوایی در زمانی که نامه عملش گشوده میشود، حفظ میکند.
آیات مشهور سوره تکویر
وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ (آیه ۸ و ۹)
ترجمه: و آنگاه كه از دخترِ زنده به گور شده پرسيده شود به كدامين گناه [به ناحق] كشته شده است.
گفته شده اين آیه[یادداشت ۱] مربوط به یکی از رسمهای عرب جاهلیت است که دختران را به علل مختلف ازجمله فقر شدید، ارزش نداشتنِ زن به عنوان انسان و ترس از ننگآوری در آینده زندهزنده در گور میکردند.[۱۰] مفسران گفتهاند در جاهلیت عرب، هنگامی که وقت وضع حمل زن فرا میرسید، حفرهای در زمین حَفر میکرد و زن بالای آن مینشست. اگر نوزاد دختر بود، آن را در میان حفره پرتاب میکرد و اگر پسر بود، آن را نگه میداشت.[۱۱]
در برخی روایات، معنای گستردهای برای این آیه بیان شده است، به گونهای که هرگونه قطع رحم (در مقابل صله رحم) یا قطع مودت اهل بیت(ع) را شامل میشود؛ [یعنی افراد به دلیل آنکه با خویشاوندانشان صله رحم نکردهاند یا دوستی با اهل بیت را در دل نداشتهاند، بازخواست میشوند]. همچنین از امام باقر(ع) درباره تفسیر این آیه سؤال شد و آن امام گفت: «منظور، كسانیاند كه در راه محبت و دوستی ما كشته میشوند».[۱۲] همچنین از امام صادق(ع) روایت است که منظور از آیه قتل حسین(ع) است. [۱۳] در ایران از این آیه به عنوان شعاری در حمایت از مظلومیت کسانی که بیگناه کشته میشوند استفاده میشود.[۱۴]
نکته تفسیری(آیه ۵ سوره تکویر)
نویسنده تفسیر المیزان از آیه وَإِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ(۵) به قرینه این که در ردیف آیات مرتبط با توصیف قیامت قرار گرفته استفاده کرده که حیوانات هم دارای حشر هستند و از آیه۳۸ سوره انعام به عنوان مویّد این ادعا یاد کرده است « وَما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ » ترجمه: «و هيچ جنبندهاى در زمين نيست و نه هيچ پرندهاى كه با دو بال خود پرواز مىكند؛ مگر آنكه آنها [نيز] گروههايى مانند شما هستند، ما هيچ چيزى را در كتاب [لوح محفوظ] فروگذار نكردهايم؛ سپس [همه] به سوى پروردگارشان محشور خواهند گرديد». علامه همچنان تصریح کرده که در آیات و روایات قابل اعتماد درباره جزییات حشر حیوانات گزارشی نیست. [۱۵]
فضیلت و خواص سوره تکویر
مقالهٔ اصلی: فضائل سور
از جمله فضیلتها و خواصی که در روایات برای تلاوت سوره تکویر گفته شده این موارد است:
در امان بودن از رسوایی هنگام گرفتن نامه اعمال.[۱۶]
بهبودی درد چشم یا چشم آسیبدیده.[۱۷]
از خیانت دیگران در زیر پناه خداوند در امان میماند.[۱۸]
قرائت ماندگار
قرائت مجلسی این سوره با صدای عبدالباسط محمد عبدالصمد یکی از قرائت های ماندگار و بسیار مشهور در جهان اسلام است. در ایران با پخش این قرائت معمولاً خبر مرگ افراد را اعلام می کنند.این قرائت در سال ۱۹۵۶م. در مراسم ترحیم مادر «فیصل دوم» پادشاه وقت عراق، در بغداد اجراشده است.